Bài 6: LẮP ĐẶT MẠCH ĐIỆN HÃM ĐỘNG CƠ XOAY CHIỀU BA PHA

6.1. LẮP MẠCH ĐIỆN HÃM ĐỘNG NĂNG ĐỘNG CƠ XOAY CHIỀU BA PHA

6.1.1. Mục đích

-      Hiểu được trang bị điện và nguyên lý hoạt động của mạch điện hãm động năng dung rơ le thời gian.

-      Lắp ráp và đấu được mạch điện hãm động năng dung rơ le thời gian.

6.1.2. Tóm tắt lý thuyết

Nguyên lý hãm động năng:

-                Khi động cơ xoay chiều bap ha rô to lồng sóc đang quay, ta đột ngột cắt nguồn điện xoay chiều bap ha vào cuộn dây stato đồng thời đưa dòng điện một chiều chạy qua cuộn dây. Khi đó dòng điện một chiều sẽ sinh ra từ trường

-                Do rô to vẫn quay theo quán tính nên các thanh dẫn trên rô to chuyển động cắt ngang đường sức từ trường một chiều. Theo định luật cảm ứng điện từ, trên thanh dẫn rô to sẽ xuất hiện sức điện động cảm ứng E_ư (chiều của sức điện động cảm ứng được xác định bằng quy tắc bàn tay phải:. Do các thanh dẫn bị ngắn mạch ở hai đầu nên trong thanh dẫn xuất hiện dòng điện ngắn mạch I. Đồng thời các thanh dẫn đang chuyển động cắt ngang từ trường của cuộn dây stato nên nó chịu tác dụng bởi một lực điện từ có trị số F = BIl.

-                Lực điện từ này đặt trên thanh dẫn, có chiều ngược chiều với lực quán tính F_qt nên nó tạo thành mô men ngược chiều với mô men của lực quán tính M_qt. Đó là mô men hãm M_h.

-                Nhờ có M_h mà tốc độ động cơ giảm, vận tốc của thanh dẫn giảm, I giảm nhanh, F_h giảm, M_h giảm. Khi động cơ dừng hẳn thì M_h = 0. Ngay lặp tứ ta phải cắt dòng điện một chiều để đảm bảo cho các cuộn dây của động cơ khỏi bị quá nhiệt và quá trình hãm kết thúc.

Kết luận: để thực hiện phương pháp hãm động năng về nguyên tắc ta thực hiện theo trình tự sau:

-                Cắt điện 3 pha vào động cơ.

-                Đưa điện một chiều để tạo ra mô men hãm.

-                Cắt điện một chiều khi động cơ dừng hẳn, kết thúc quá trình hãm.

6.1.2.1. Trang bị điện của mạch

-                Cầu chi F

-                Bộ khởi động từ kép gồm: Công tắc tơ K₁, K₂ và rơ le nhiết OL

-                Động cơ xoay chiều 3 pha rô to lồng sóc M.

-                Rơ le thời gian

-                Bộ nút nhấn S₀, S₁ trong đó:

+      Nút nhấn S₀ dừng động cơ (Stop)

+      Nút nhấn S₁ mở máy động cơ

6.1.2.2. Nguyên lý hoạt động của mạch

a)           Mở máy:

-                Đóng áp tô mát nguồn

-                Nhấn nút PB₁, cuộn hút công tắc tơ K₁ có điện sẽ đóng điện cho động cơ hoạt động qua các tiếp điểm động lực K₁₁ và duy trì hoạt động của mạch qua tiếp điểm K₁₂.

b)           Tắt máy:

-                Nhấn nút PB₀ cuộn hút công tắc tư K₁ mất điện, ngừng cấp điện 3 pha vào động cơ đồng thời cuộn hút K₂ được đóng điện để đưa điện một chiều vào cuộn dây stato của động cơ và thực hiện nhiệm vụ hãm động năng . Khi động cơ dừng hẳn cũng là lúc rơ le thời gian TS mở tiếp điểm TS₁, cuộn hút K₂ mất điện, cắt điện một chiều vào động cơ. Quá trình hãm máy kết thúc.

6.1.3. Nội dung thực hành

6.1.3.1. Chuẩn bị dụng cụ thiết bị

6.1.3.2. Sơ đồ thực hành

a)           Sơ đồ nguyên lý

b)           Sơ đồ cầu đấu

6.1.3.3. Các bước thực hiện

Bước 1: tìm hiểu cấu tạo thực tế và các thông số kỹ thuật cơ bản của thiết vị trong mạch điện

Bước 2: Gá lắp thiết bị trên panel  theo so đồ bố trí thiết bị

Bước 3: Đấu mạch điện theo sơ đồ nguyên lý

-                Đấu mạch động lực

-                Đấu mạch điều khiển

Bước 4: Kiểm tra nguội theo các bước sau:

-                Nối dây từ bót trên mạch động lực vào động cơ

-                Kiểm tra mạch động lực

-                Kiểm tra mạch điều khiển

Đặt que đo ở ôm mét vào hai đầu mạch điều khiển, mạch điều khiển sẽ nối đúng nếu ôm mét chỉ giá trị  khi chưa tác động và chỉ giá trị tương đương với điện trở cuộn hút của công tắc tơ trong các trường hợp sau:

+      Ấn nút S₁

+      Ấn nút S₀

+      Ấn vào núm của công tắc tơ (để đóng tiếp điểm duy trì)

Bước 5: Hoạt động thử lần 1 theo các bước sau:

-                Nối dây nguồn

-                Đóng áp tô mát nguồn

-                Mở máy động cơ

+      Ấn nút PB₁

-                Dừng động cơ

+      Ấn nút PB₀

Bước 6: Hoạt động thử lần 2 theo các bước sau:

-                Nối dây nguồn

-                Đóng áp tô mát nguồn

-                Mở máy động cơ

+      Ấn nút PB₁

-                Dừng động cơ

+      Ấn nút PB₀

-                Theo dõi hoạt động của vôn mét, am pe met và động cơ điện

-                Thay đổi điện áp hãm, lặp lại bước 6

6.1.4. Câu hỏi kiểm tra

1.            Nguyên tắc của mạch hãm động năng

2.            Đảo cực tính của nguồn điện một chiều vào cuộn dây stato có ảnh hưởng đến quá trình hãm máy không? Tại sao?

3.            Có thể dung dòng điện xoay chiều để hãm được không? Tại sao?

4.            Điều chỉnh rơ le thời gian TS phụ thuộc vào những yếu tố nào?